مقدمه: اشکال عمده سی تی اسکن دوز تابشی نسبتا بالا در مقایسه با دیگر روشهای تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس است. به دلیل پراکندگی، واگرایی باریکه و بهره وری محدود کلیماتور، دوز قابل ملاحظه ای به بافتهای مجاور می رساند. میزان دوز تابشی در اسکنر مولتی اسلایس بیشتر از تک اسلایس است و به دلیل اینکه اسکنرهای مولتی اسلایس به طور فزاینده ای از باریکه پهن استفاده می نمایند، اتاقکهای یونیزاسیون 100 میلیمتر که امروزه در اندازه گیری CTDI100 استفاده می شود، دیگر نمی توانند به طور صحیح کل پروفایل دوز پهنای اسلایس را اندازه بگیرند. در نتیجه دوز سی تی را کمتر از حد برآورد می کنند. از اینرو هدف تحقیق حاضر اندازه گیری ضریب دوزیمتری تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری (CTDI) حاصل از دستگاه مولتی اسلایس (64 اسلایس) با استفاده از پلیمر ژل، دوزیمتری بر پایه تصویربرداری  (MRPD) MRIمی باشد که شاخص خوبی برای تخمین دوز متوسط بیمار را به هنگام سی تی اسکن می باشد.مواد و روش ها: برای اندازه گیری CTDI، با طراحی فانتوم و تهیه ژل MAGIC، تصویربرداری MRI بوسیله دستگاه 1.5 تسلا زیمنس با پامترهای تصویربرداری  TR=2000; ms TE=20-460ms; NEX=1; ST=2mmانجام گرفت. CTDI با استفاده از اتاقک یونیزاسیون با طول 100 میلیمتر (CTDI100) و همچنین به کمک ژل MAGIC با روش MRPD برای پهنای اسمی 10 و 40 میلیمتر اسکن توموگرافی کامپیوتری اندازه گیری شد.نتایج: اندازه گیریهای CTDI100 برای پهنای اسمی برش 10 و 40 میلیمتر اسکنر مولتی اسلایس با استفاده از اتاقک یونیزاسیون و ژل MAGIC، نشان دادند که اتاقک یونیزاسیون CTDI100 را به ترتیب 28.71 و 14.03 درصد نسبت به ژل کمتر تخمین می زند.بحث و نتیجه گیری: ژل دوزیمترهای پلیمری، این قابلیت را دارند که CTDI را در باریکه های پهن در سی تی اسکنر مولتی اسلایس اندازه گیری نمایند در حالیکه اتاقک یونیزاسیون 100 میلیمتر استاندارد به علت طول محدود، حتی برای پهنای باریکه 10 میلیمتر، قابل اعتماد نیست و دارای خطا می باشد. علاوه بر این بعلت سه بعدی بودن ژل دوزیمترها، می توان از پروفایل دوز بدست آمده اطلاعات ارزشمندی نظیر؛ ضخامت واقعی برش و بهره وری هندسی محور z را بدست آورد. همچنین علاوه بر پارامترهای مذکور تنها با استفاده از ژل دوزیمترها است که می توان درصد یکنواختی کلی و جزیی در صفحه برش را بدست آورد. نتایج این مطالعه نشان داد که MAGIC پلیمر ژل دوزیمتری بر پایه تصویربرداری MRI می تواند به عنوان یک روش تکمیلی در اندازه گیری دوزیمتری مرسوم اتاقک یونیزان مخصوصا در اندازه گیریهای بیشتر از دو میلیمتر مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: با معرفی ژل های نورموکسیک، استفاده کلینیکی ازپلیمر ژل دوزیمتری بسیار تسهیل شده است، اما این روش دوزیمتری همچنان دارای پیچیدگی هایی است که در مرحله تحقیق اند. در این مقاله، امکان استفاده از پلیمر ژل دوزیمتر نورموکسیک MAGICA در کاربردهای کلینیکی براکی تراپی بیمارستان امام خمینی تهران بررسی شده و نتایج حاصل از دو روش کالیبراسیون این ژل مقایسه شده اند.مواد و روشها: پس از ساخت ژل در آزمایشگاه ژل دوزیمتری موسسه پرتو پزشکی نوین، چهار فانتوم مکعبی از جنس پرسپکس که برای پرتو دهی براکی تراپی طراحی شده بودند همراه با 15 لوله آزمایش از ژل پر شدند. توسط دو دستگاه بارگذاری از دور براکی تراپی، فانتوم ها با چشمه های سزیم و کبالت طبق طرح درمان سیستم طراحی درمان هر دستگاه پرتودهی شدند و لوله های کالیبراسیون نیز توسط دستگاه تله تراپی کبالت در یک فانتوم آب با دوزهای معلوم پرتودهی شدند. تصویربرداری با یک دستگاه ام.آر.آی. 1.5 تسلا SIEMENS و یک پروتکل MSE انجام شد. تصاویر در محیط نرم افزارMATLAB  پردازش شده و نقشه های R2 توزیع دوزهای براکی تراپی بدست آمد. مقادیر R2 در فواصل مختلف از چشمه بر اساس اطلاعات طرح درمان یکی از فانتوم های پرتو دیده با چشمه سزیم برای کالیبره کردن سایر فانتوم ها و بعنوان دومین روش کالیبراسیون بکار رفت. نمودارهای دوز جذبی در طول محورهای خاصی رسم و نتایج حاصل از دو روش کالیبراسیون مقایسه شد. فانتومها و لوله های آزمایش برای ژل سازی، پرتودهی و تصویربرداری بین مراکز مختلف و در شرایط محیطی مختلف جابجا شده اند. نتایج: در نتایج حاصل از روش کالیبراسیون لوله های آزمایش، اختلافی بین 3 تا 6 گری در نواحی پلاتو، و «فاصله تا تطابقی» بیش از 2 میلیمتر در نواحی دارای گرادیان شدید دوز مشاهده شد. در حالی که روش کالیبراسیون دوم در نواحی پلاتو حداکثر اختلاف دوزی معادل با 36/0 گری و در نواحی گرادیان شدید «فاصله تا تطابقی» کمتر از 2 میلیمتر نشان می دهد.بحث و نتیجه گیری: از آنجا که ژل بکار رفته در ژل دوزیمتر ها و لوله های کالیبراسیون در یک مرحله ساخته شده و همه نمونه های ژل تحت شرایط یکسان و بطور همزمان پرتودهی و تصویربرداری شده اند، اختلاف بین مقادیر حاصل از این دو روش کالیبراسیون درخور توجه است. به نظر می رسد که این اختلاف ناشی از اختلاف در حجم و اندازه لوله های کالیبراسیون و دوزیمترهای اصلی باشد. از آنجا که هنوز این اثر کاملا شناخته نیست، باید برای کالیبره کردن پاسخ ژل از فانتومها و ظروف هم اندازه فانتوم های اصلی استفاده نمود.

مقدمه: بیشتر روشهای دوزیمتری قادر به آشکارسازی دوز در کمتر از یک میلیمتر نیستند در حالیکه پلیمر ژل دوزیمتری بر پایه تشدید مغناطیسی، توانایی دوزیمتری سه بعدی با رزولوشن بالا را دارا می باشد، اما رزولوشن فضایی بر اساس تابع انتقال مدولاسیون دوز، برای چنین سیستمی هنوز بررسی نشده است. لذا در این مطالعه قدرت تفکیک پذیری فضایی پلیمر ژل دوزیمتری بر پایه تشدید مغناطیسی در مقایسه با سیستم فیلم دانسیتومتری بوسیله تابع انتقال مدولاسیون دوز در رزولوشنهای فضایی بالا مورد بررسی قرار گرفته اند.مواد و روشها: نمونه های ژل پلیمری و فیلم رادیوگرافی با فوتونهای کبالت 60 از طریق یک شبکه جاذب با ساختار پریودیک با پریودهای فضایی مختلف (a/2=280, 525, 1125mm) تابش داده شده اند. در سیستم تصویربرداری پلیمر ژل دوزیمتری پارامتر انتخابی (زمان آسایش عرضی (T2 در تصاویر دوز بر پایه تصویربرداری تشدید مغناطیسی چنداکویی با دستگاه با شدت میدان مغناطیسی 1.5 تسلا محاسبه می شود. در سیستم فیلم دوزیمتری پارامتر انتخابی دانسیته نوری فیلم رادیوگرافی می باشد، که با دانسیتومتر با رزولوشن 200 میکرون اندازه گیری شده است. تابع انتقال مدولاسیون دوز از تغییر عمق مدولاسیون در زمان آسایش اسپین-اسپین (T2) و تغییر دانسیته نوری فیلم بعد از رسم منحنیهای کالیبراسون R2 (=1/T2) برحسب دوز و دانسیته نوری برحسب دوز بدست می آید. نتایج پلیمر ژل با فیلم مقایسه می شود.نتایج: بعد از رسم پروفایل مربوط به توزیع دوز در زیر شبکه جاذب، دو قله مینیمم و ماکزیمم در کمترین پریود 560 میکرون به سختی قابل تشخیص بوده، هر چند که مدولاسیونهای مربوط به زوج خط 1050 میکرون و 2250 میکرون به خوبی قابل تشخیص می باشد. عمق مدولاسیون برای 2250 میکرون شبکه، 100 درصد در نظر گرفته شده و مدولاسیونهای دیگر بر اساس این مدولاسیون ماکزیمم سنجیده شده اند. برای فیلم دانسیتومتری در 1050 میکرون عمق مدولاسیون به 35% کاهش یافته و در 560 میکرون به 9% دامنه ماکزیمم کاهش یافته است. در مقایسه مقادیر مربوط به پلیمر ژل دوزیمتری برای فرکانسهای مذکور بترتیب 30% و 7% می باشند. تابع انتقال مدولاسیون دوز در رزولوشن 200 میکرون برای سیستمهای فیلم و پلیمر ژل دوزیمتری بترتیب برابرند با 0.09، 0.35، 1؛ 0.07، 0.30، 1.نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که نزول تابع انتقال مدولاسیون دوز در فرکانسهای فضایی بالاتر وابسته به سیستم تصویربرداری بوده و لذا بررسی تابع انتقال مدولاسیون دوز برای سیستم فیلم دانسیتومتری در بردارنده قدرت تفکیک پذیری فضایی بالاتری نسبت به سیستم پلیمر ژل دوزیمتری در رزولوشن 200 میکرون می باشد.

مقدمه: در تمامی فن آوریهای نوین در پرتو درمانی نظیر طراحی درمان سه بعدی، براکی تراپی و رادیوتراپی تطبیقی، هدف رساندن بیشترین دوز به ضایعه و کاهش آسیب به بافتهای سالم و ارگانهای حساس به اشعه از طریق تعیین دقیق تر حجم هدف مورد تابش دهی است. در همین راستا محاسبه دوز دقیق دریافتی در محیط سه بعدی و تطبیق آن با نتایج واقعی و ارزیابی دقت طراحی درمان مبتنی بر محاسبه، از مسایل مطرح در رادیوتراپی بوده است.مواد و روشها: در این مقاله روشی برای ترسیم سه بعدی نقشه دوز در ژل فریک آگاروز بر اساس تغییر ایجاد شده در شدت تصویر بوسیله تابش در تصاویر MRI گرفته شده از ژل ارایه گردیده است. از ژل قبل و بعد از تابش دهی در موقعیت یکسان تصویر گرفته شد و با استفاده از تغییرات شدت سیگنال در تصویر تشدید مغناطیسی هسته (MRI) در ژل فریک در اثر تشعشع، رابطه خطی در محدوده معینی از دوز، بین دوز جذبی و شدت سیگنال تصویر در محدوده معینی از دوز بدست آمده مبنای تعریف یک منحنی کالیبراسیون قرار گرفت و با استفاده از آنها در دو بعد و در سه بعد، منحنیها و یا سطوح هم دوز بدست آمدند.نتایج: نتایج نشان دادند که رابطه بین تغییر شدت و دوز در تصاویر T1W حاصل از توالی پالس SE با شرایط TE<<TR رابطه ای نمایی است. با آزمایش در شرایط مختلف تصویربرداری، شرایط TR/TE/500/20 ms بالاترین حساسیت و شرایط TR/TE/500/11 ms وسیعترین بازه دینامیکی را داشتند، در نهایت اینکه در دوزهای زیر 15Gy رابطه بین دوز و شدت تقریبا خطی بوده و حساسیت این شرایط نیز بالاست. بحث: روش پیشنهادی در این مقاله در مقایسه با روشهای متداول مبتنی بر محاسبه R1(1/T1) به زمان خیلی کمتری نیاز دارد که در نتیجه، باعث اجتناب از اثر پخش (Diffusion) یون فریک و مهیا کردن یک روش عملی جهت اندازه گیری ساده و موثر نقشه دوز سه بعدی با استفاده از دوزیمتر ژل فریک آگاروز می شود.

زمینه: تصویربرداری ملکولی روشی نوین در بررسی مطالعات فیزیولوژیکی در ابعاد مولکولی می باشد. از میان روش های مختلفی که برای این منظور معرفی شده است، روش اسپکتروسکوپی تشدید مغناطیسی (MRS) امکان مطالعه دقیق تر فعالیت های ناحیه مغز و نیز تومورهای نواحی مختلف بدن را فراهم آورده است.مواد و روش ها: در این مطالعه مروری، با استفاده از کلید واژه هایی از قبیل MRS، Molecular imaging و Cancer در سایت های معتبر علمی نظیر PUBMED و ISI به بررسی مطالعات انجام شده و یافته های حاصل در زمینه MRS پرداخته شد.یافته ها: تصویربرداری MRS امکان مطالعه اختلالات در ناحیه مغز از قبیل بیماری آلزایمر و سرطان های مغز و پروستات و سایر ارگان ها را فراهم می آورد. این روش همچنین در تشخیص (میان بافت نرمال و سرطانی، انواع مختلف سرطان، و نئوپلاستیک از غیر نئوپلاستیک)، طراحی مطلوب ترین رژیم های درمانی برای هر بیمار و نیز مانیتور کردن بیماری بعد از درمان مورد استفاده قرار گرفته است.نتیجه گیری: روش تصویربرداری MRS روشی نوین در تصویربرداری ملکولی است که می تواند در انواع تشخیص های افتراقی مورد استفاده قرار بگیرد. این روش می تواند عدم توانمندی روش MRI در بررسی آسیب شناسی را برطرف نماید.

مقدمه:استفاده از میدان های چندگانه و وجود ناهمگنی ها، توزیع دوزهای پیچیده ای را به وجود می آورد، که نیازمند دوزیمتری سه بعدی (3D) می باشد. در این تحقیق، توانایی دوزیمتر ژل MAGIC، به عنوان یک روش دوزیمتری سه بعدی، برای یافتن دوز رسیده به مثانه و رکتوم در پرتو درمانی پروستات بررسی شده است.مواد و روش ها: یک فانتوم ناهمگن لایه ای که شامل استخوان ها بود، ساخته شد و یک مکعب دوتایی که معرف مثانه و پروستات و یک استوانه نیز که بیانگر رکتوم بود ساخته شدند. این ظرف ها با ژل MAGIC پر شده و داخل فانتوم قرار داده شدند. فانتوم به وسیله ی روش درمانی چهار میدان[2] پرتودهی شد. تصاویر آهنگ آسایش عرضی تشدید مغناطیسی به دست آورده شد و با استفاده از منحنی کالیبراسیون به نقشه های توزیع دوز تبدیل شد که این منحنی کالیبراسیون با استفاده از برازش یک خط به نمودار 2R بر حسب دوز های معلوم به دست آمد. نقشه های دوز با توزیع دوز های سیستم طراحی درمان سه بعدی مقایسه شدند. آنالیز داده ها و تحلیل تصاویر در نرم افزار MATLAB 7 انجام گرفت. تعیین صحت و اعتبار ژل دوزیمتر با استفاده از داده های اتاقک یونش انجام شد.نتایج: در مقایسه پروفایل های به دست آمده از اتاقک یونش و ژل دوزیمتر، متوسط «فاصله تا تطابق» در تمامی پروفایل 2.98 یلیمتر و متوسط اختلاف دوز 6.2 درصد به دست آمد. متوسط اختلاف نسبی منحنی های توزیع دوز حجمی در داده های ژل دوزیمتری و سیستم طراحی درمان، برای پروستات %3.04، برای مثانه %10.4 و برای رکتوم %11.7 به دست آمد.بحث و نتیجه گیری: ژل دوزیمتری با اینکه در نواحی با گرادیان دوز بالا پاسخی با دقت پایین می دهد ولی به طور کلی روش مناسبی برای دوزیمتری سه بعدی می باشد و می توان از آن به عنوان تنها دوزیمتر حجمی سه بعدی برای ارزیابی صحت توزیع دوز های پیچیده در درمان سه بعدی کانفورمال، به خصوص هنگامی که ناهمگنی وجود داشته باشد، استفاده کرد.

مقدمه: Multiple sclerosis (MS) یک بیماری حاد و خودایمنی است که سبب التهاب و تخریب میلین در سیستم عصبی مرکزی می شود. در این مطالعه، از سکانس دیفیوژن با مقادیر مختلف b-value استفاده شد تا مقدار بهینه ی آن مشخص گردد. این مطالعه با هدف بررسی پلاک های فعال MS با استفاده از روش Diffusion-weighted imaging (DWI) و مقایسه ی دقت تشخیصی آن با روش افزایش کنتراست انجام شد. روش ها: این مطالعه ی مقطعی بر روی 90 بیمار مبتلا به MS-بر اساس معیارهای Mc Donald-که به مرکز تصویربرداری شفای اصفهان ارجاع شده بودند، انجام شد. محل پلاک ها و تعداد آن ها توسط پزشک رادیولوژیست در چک لیست مربوط ثبت گردید. تصویربرداری با استفاده از سیستم Siemens مدل Avanto، با قدرت 5/1 تسلا و کویل سر استاندارد انجام شد. یافته ها: تصاویر وزن دیفیوژن (Diffusion weighted) با b-valueهای پایین، رابطه ی مستقیم و معنی داری با روش Contrast enhancement (CE) در تعیین پلاک های فعال دارند (005/0 = P). تصاویر با b-value برابر 500، بیشترین حساسیت (75 درصد) و ویژگی (7/87 درصد) را در تشخیص پلاک های فعال داشتند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که روش DWI با دستگاه 5/1 تسلا توانایی متمایز نشان دادن پلاک های فعال از غیر فعال را دارد؛ چرا که تصاویر DWI با b-valueهای پایین، رابطه ی مستقیم و معنی داری با روش CE در تعیین پلاک های فعال داشتند.

مقدمه: امروزه ژلهای پلیمری حساس به پرتو به ابزار ارزشمند و قابل اعتمادی جهت اندازه گیری توزیع دوز سه بعدی تبدیل شده اند. ویژگیهای خاص این نوع دوزیمترها، آنها را جهت تایید توزیع دوزهای پیچیده در کلینیک بسیار سودمند نموده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی قابلیت ارزیابی تاثیر ناهمگنی های بافتی به ویژه ناهمگنی های کوچک روی توزیع دوز حاصل از پرتو الکترون در فانتوم های لایه ای مختلف به کمک این روش دوزیمتری است.مواد و روشها: بدین منظور چند فانتوم استوانه ای حاوی ژل دقیقا در مرکز و زیر ناحیه ناهمگن جای گذاری و به صورت جدا تحت تابش دهی قرار گرفتند. نقشه های مربوط به R2 و توزیع دوز با استفاده از تصاویر MR از فانتوم های ژلی تابش شده بدست آمد. پروفایلهای دوز یک بعدی حاصل از دو سیستم دوزیمتر ژلی و دایود در عمقهای 1 و 4 سانتیمتر برای انرژیهای 8 و 15 مگا الکترون ولت با هم مقایسه شدند. همچنین توزیع دوز به صورت سه بعدی در عمق و انرژیهای ذکر شده در دو جهت عرضی و محوری برای بررسی ناهمگنی های استخوان و هوا به کمک دوزیمتر ژلی اندازه گیری شد.نتایج: قدرت تفکیک دوز در محدوده دوز 0-10 گری کوچکتر از 1.55 گری بود. برای پروفایلهای دوزی، میانگین اختلاف دوز و معیار مکانی فاصله تا تطابق (DTA) به ترتیب برابر با 2.6 درصد و 2.2 میلیمتر بود. نتایج حاصل از دوزیمتر ژلی نوع MAGIC نشان داد که دوز در زیر ناهمگنی استخوان به میزان 50 درصد در عمق 1 سانتیمتر برای انرژی 8 مگا الکترون ولت، 30 و 10 درصد به ترتیب در عمقهای 1 و 4 سانتیمتر برای انرژی 15 مگا الکترون ولت کاهش می یابد. اما در حضور ناهمگنی هوا دوز به میزان 50 درصد در عمق 1 سانتیمتر برای انرژی 8 مگا الکترون ولت، 20 و 45 درصد به ترتیب در عمقهای 1 و 4 سانتیمتر برای انرژی 15 مگا الکترون ولت افزایش نشان داد.بحث و نتیجه گیری: به طور کلی توزیع دوز باریکه الکترون به طور معنی داری در حضور ناهمگنی های بافتی نظیر استخوان و هوا بسته به توان پراکندگی و توقف جرمی ماده ناهمگن تغییر می کند. در نواحی زیر این ناهمگنی ها نقاط داغ و سرد ناشی از اثر لبه ها نیز بوجود می آید. اگر چه در عمقهای بیشتر این تغییرات (افزایش دوز، کاهش دوز و نقاط داغ و سرد) تا حدی توسط پرتوهای پراکنده جبران شده و کمتر مشاهده می شود. مطالعه حاضر نشان می دهد که دوزیمترهای ژلی، به ویژه دوزیمترهای پلیمر نورموکسیک با توجه به ویژگیهایی همچون معادل بودن با بافت، عدم وابستگی به انرژی و قابلیت ثبت توزیع دوز به صورت دو و سه بعدی، ابزار قابل اعتمادی برای بررسی و تعیین توزیع دوز باریکه الکترون هستند.